Afgelopen week werd ik gewezen op het werk van Victor Man (1974). Gelukkig toont hij zijn werk nu bij Gladstone Gallery in Brussel, zodat de afbeeldingen op internet niet de enige confrontatie bleven.
Victor Man is een Roemeense kunstenaar, en heeft net als Adrian Ghenie, al eerder langsgekomen op het blog, gestudeerd aan de academie van Cluj. De connectie met Ghenie is direct te zien, hoewel het werk van Man een veel ingetogener uitstraling heeft, en het beeld meer in zichzelf besloten is. Wat het werk zeker gemeen heeft is de dreiging en de sinistere sfeer die in de schilderijen voelbaar is.
Direct bij binnenkomst wordt je als toeschouwer geconfronteerd met een enorm schilderij, waar je niet om heen kunt. Door het donkere kleurgebruik wordt je het beeld ingezogen, en kun je niet anders dan er met de neus dicht op gaan staan om goed te kijken wat er nu echt allemaal afspeelt in deze wereld.
Victor Man – Untitled (The Lotus Eaters) – Olieverf op doek – 226 x 333,4 cm – 2009-2012
De twee figuren links van het midden zijn de lotus eters. Een verwijzing naar de omzwervingen van Odysseus, die daarbij op het eiland van de lotus eters terecht kwam. De bewoners voedden zich met de bloemen en vruchten van de lotus plant. De verdovende uitwerking van de plant veroorzaakte een apathisch gemoed. Voor de mannen van Odysseus, die niets liever wilden dan naar huis terugkeren, een groot gevaar.
Victor Man – Untitled (The Lotus Eaters) – Olieverf op doek – 226 x 333,4 cm – 2009-2012 – detail
Door het dierlijke karakter van de koppen lijken ze enerzijds een verwijzing naar de Egyptische mythologie – waar de goden mensenlichamen hadden met een dierenkop -, anderzijds zou het verwijzing kunnen zijn naar de patroonheilige van de reiziger, sint Christoffel, volgens de overlevering een bekeerling uit het land der hondkoppigen.
De figuur naast de lotus eters is dan weer een verwijzing naar de Christelijke traditie in de beeldende kunst. Vermoedelijk een direct citaat uit de kunstgeschiedenis, maar ik kan het niet direct situeren.
Victor Man – Untitled (The Lotus Eaters) – Olieverf op doek – 226 x 333,4 cm – 2009-2012 – detail
Het samenvoegen van verschillende tijdlagen en narratieve elementen creëert een beeld dat moeilijk te grijpen is, en voor veel interpretaties vatbaar wordt. Het ontstijgt een eendimensionale opvatting. Ook in het weergeven van de omgeving wordt er met ruimte, en daarmee met tijd gespeeld. Door de maneschijn, de struiken rechts en de fiets lijkt het een straatscène bij nacht. Als je echter probeert om de ruimte mentaal te reconstrueren loop je vast. Het schilderij is ook een geometrisch patroon van ruiten, die door de suggestie van perspectief een ruimtelijke constructie teweegbrengen, maar in feite een vlakke laag zijn die de personages gevangen houden. Door de ruimte als een constructie weer te geven, wordt het werkelijkheidsgehalte van het beeld onderuit gehaald, en is duidelijk dat het beeld ook als een constructie opgevat moet worden. Het is een wisselwerking tussen elementen die een diverse oorsprong hebben, wat de mogelijkheid biedt om een eigen realiteit uit het beeld te destilleren.
Door het kleurgebruik, maar ook door de aanwezigheid van de onheilspellende figuren in het midden, doet het werk sterk denken aan de Pinturas Negras van Goya.
Lopend door de expositie blijkt de jongeman uit The lotus eaters op meerdere schilderijen terug te keren.
Victor Man – Untitled (in A.D.) – Olieverf op doek – 35 x 46 cm – 2011
Let op de relatie tussen het patroon op de muur en het schilderij.
Victor Man – Untitled (in A.D.) – Olieverf op doek – 35 x 46 cm – 2011 – detail
Victor Man – Untitled – Olieverf op doek, gelijmd op hout – 27 x 19 cm – 2012
Victor Man – Untitled (S.D. with skull) – Olieverf op doek, gelijmd op hout – 25 x 17 cm – 2012
Voor veel van de werken in deze tentoonstelling heeft Man zich laten inspireren door A portrait of the artist as a young man van James Joyce. Het terugkerende personage is de protagonist uit het verhaal. Door dit gegeven worden de schilderijen allemaal aan elkaar gelinkt, en of je nu bekend bent met het verhaal of niet, dat maakt eigenlijk niet uit. Het is duidelijk dat de schilderijen op elkaar reageren, en samen een verhaal vertellen. In het algemeen kun je stellen dat schilderijen die bij elkaar in de ruimte hangen dat van nature al doen, maar in dit specifieke geval wordt dit verband versterkt.
De titel van de expositie is ‘Szindbád’, oftewel Sinbad. Met deze titel wordt de literaire connotatie van de werken nog eens versterkt, en vooral ook het aspect van de reiziger. Dit bleek al uit de aanwezigheid van de lotus eters, en de relatie met de omzwervingen van Odysseus, maar ook uit het patroon op de muur, een verwijzing naar het navigeren. Als kijker kun je ook als een reiziger door deze wereld trekken en je eigen verhaal creëren.
Kijkend naar het werk valt op dat Man verschillende referenties naar de kunstgeschiedenis aanbrengt. Eerder heb ik al Goya genoemd, in de kleine werken zoals hierboven is de overeenkomst met het vroegere werk van Lucian Freud onmiskenbaar. Zowel in compositie, kleurgebruik als de gedetailleerde en aandachtige weergave van de verschillende oppervlakten.
Wat ook opvalt is dat de werken afgezien van The Lotus Eaters bescheiden van formaat zijn. De invloed van dit schilderij op de anderen wordt daarmee nog vergroot.
Victor Man – Untitled (S.D. as Judith and Holofernes) – Olieverf op doek – 100 x 67 cm – 2011
Victor Man – Flower with skeleton and Bear wrestling – Olieverf op doek, op hout – 40 x 30 cm – 2012
Victor Man – Untitled (Gaseous Vertebrate) – Olieverf op doek, gelijmd op hout – 24 x 36 cm – 2012
Een hele interessante en boeiende expositie, nog maar te zien tot en met 2 maart.
The post Gladstone Gallery – Victor Man, Szindbád appeared first on verfhuid.